Menu

„Ten obcy” jako powieść o dojrzewaniu i przyjaźni

Powieść Ireny Jurgielewiczowej: „Ten obcy” jest utworem skierowanym do młodych czytelników. To nie tylko historia Zenka Wójcika, który nieoczekiwanie pojawia się w życiu czwórki przyjaciół i zmienia je na zawsze. To przede wszystkim opowieść o przyjaźni, pierwszej miłości, rodzinie i zrozumieniu dla krzywdy drugiego człowieka.

Wydarzenia, rozgrywające się w ciągu kilku wakacyjnych tygodni sprawiają, że młodzi bohaterowie uświadamiają sobie, jak ważna w życiu każdego człowieka jest przyjaźń i szczęśliwa rodzina. Na plan pierwszy wysuwa się postać Zenka – nieszczęśliwego chłopca, który po śmierci matki nie potrafi żyć z ojcem – alkoholikiem i podejmuje odważną, dojrzałą decyzję – ucieka z domu, gdzie nie ma miłości i wyrusza na poszukiwania wujka, którego zna wyłącznie z opowiadań matki. Wierzy, że mężczyzna zaopiekuje się nim i zapewni mu dach nad głową.

Samotna wędrówka zmusza go do samodzielności i kradzieży pieniędzy. Zenek przypomina osaczone zwierzę, które musi ukrywać się przed dorosłymi. Ten zamknięty w sobie chłopak, nieufny i tajemniczy, wzbudza sympatię czwórki przyjaciół, którzy bezinteresownie oferują mu swoją pomoc, opiekują się nim i pomagają w poszukiwaniach krewnego. Pojawienie się Zenka na wyspie traktują jako przygodę, lecz uczy ona ich odpowiedzialności i zrozumienia dla chłopaka, który nie zawsze postępuje uczciwie. Obcy imponuje im dorosłością i samodzielnością, chcą się z nim zaprzyjaźnić, ale początkowo nie potrafią przebić się przez mur nieufności i nieprzystępności.

Tajemnica, związana z Zenkiem, wpływa bezpośrednio na ich życie. Wesoła i energiczna Pestka przeżywa okres buntu wobec matki, która podejrzewa, że dziewczyna coś przed nią ukrywa. Jej przyjaźń z Ulą zostaje wystawiona na próbę, kiedy okazuje się, że chłopak zainteresował się nie nią, a niepozorną przyjaciółką, choć ona robiła wszystko, aby zwrócił na nią uwagę. Mały Julek za wszelką cenę pragnie zatrzymać Zenka na wyspie, jest wobec niego lojalny i nie ocenia postawy chłopaka, którego szczerze podziwia. Marian, najmniej ufny, stara się kierować rozsądkiem i czuje się odpowiedzialnym za swoich przyjaciół.

Ula, trzymająca się zawsze na uboczu, okazuje się doskonałą obserwatorką i jako jedyna stopniowo odkrywa prawdę o Zenku. Widzi, że chłopak udaje dorosłego, ponieważ życie zmusiło go do tego, lecz w chwilach słabości w jego oczach pojawiają się strach i łzy, że kradnie jabłka, ponieważ jest głodny i nie potrafi poprosić ich o jedzenie. Tych dwoje już od pierwszego spotkania łączy swoista więź i wspólny los – oboje stracili matkę i czują się niekochani przez ojców. Zenek zdaje się nie zauważać Uli, ale to właśnie jej wyjawia straszną prawdę o swoim życiu, ponieważ dziewczyna jest dla niego jedyna na całym świecie.

Bezinteresowna przyjaźń zostaje wystawiona na próbę, kiedy Marian dowiaduje się, że Zenek okradł handlarkę. Odbywa się sąd nad chłopakiem, potępiają jego czyn, a on nie zaprzecza i jednocześnie nie usprawiedliwia swego postępku. Po prostu odchodzi, czując, że i tu jest zbyteczny. Nie słucha błagań Julka ani wołania Uli. Dziewczyna wyjaśnia przyjaciołom, że Zenek nie ma domu, a w chwili, gdy padają te słowa, Pestka, Marian i Julek przypominają sobie swoje domy, przyjazne i pełne miłości, do których zawsze mogą wrócić i rodziców, którzy ich kochają. Myśl, że Zenek został odrzucony przez ojca jest dla nich straszna, lecz uświadamia im ich własne szczęście, ponieważ są kochani i mają dobrych rodziców. Los chłopaka sprawia, iż na życie zaczynają patrzeć oczami dorosłych ludzi, że w ich dziecięcy świat wkraczają dorosłe problemy. W tej sytuacji największą dojrzałością wykazują się Marian i Ula. Chłopiec wyrusza na poszukiwania Zenka, wiedząc, że przyjaciel nie ma dokąd pójść i powinien wrócić na wyspę, gdzie będą mu mogli nadal pomagać. Dziewczyna pracuje, aby oddać pieniądze, skradzione przez Wójcika, ponieważ tylko tyle może dla niego zrobić. Zenek jednak nie ulega namowom Mariana i odchodzi. Do powrotu na wyspę skłania go wiadomość o poświęceniu Uli. Ponownie zjawia się na wyspie i zaczyna pracować przy żniwach, aby zwrócić dziewczynie pieniądze. Przyjaźń, jaka rodzi się między piątką bohaterów, odmienia ich życie. Zenek, dzięki pomocy ojca Uli, zaczyna na nowo ufać ludziom, przełamuje dystans, jaki narzucił wobec rzeczywistości, staje się uczciwym chłopakiem, który otwiera się nie tylko na przyjaźń, ale również na miłość. Jego obecność sprawia, że Ula przebacza ojcu i uświadamia sobie, jak bardzo go kocha. Pestka odkrywa, że tak naprawdę niewiele wie o swojej przyjaciółce. Bezdomny chłopak wnosi w życie czwórki dzieci coś więcej – dzięki niemu uczą się dorosłości i przewartościowują swój dziecięcy świat, który nie zawsze jest idealny i wielokrotnie wymaga dorosłych decyzji.

Streszczenie książki "Ten Obcy"

Akcja powieści rozgrywa się w osadzie Olszyny. Obok tej wsi płynęła rzeka Młynówka, na której po powodzi powstała wyspa połączona brzegiem jedynie poprzez przewrócone drzewo. Wyspa stała się miejscem czworga dzieci: Mariana Pietrzyka, Julka Milera (ciotecznych braci) oraz Pestki Ubyszówny i Uli Zalewskiej.

O kryjówce na wyspie nie wiedział nikt z mieszkańców wsi. Dlatego też z najwyższym zdumieniem dzieci któregoś dnia odkryły, że ktoś tam był, palił ognisko, biwakował. Pierwsze nieznajomego zobaczyły dziewczyny - spał pod leszczyną. Pestka pobiegła po chłopców, natomiast Ula obserwowała śpiącego. Był nim kilkunastoletni chłopiec: wyraźnie zmęczony, wychudzony, w podniszczonym ubraniu. Niebawem obudził się i Ula zaoferowała mu pomoc. Okazało się, że nieznajomy jest ranny w nogę, ma gorączkę. Tajemniczy przybysz nie chciał niczego mówić o sobie, każdą informację uzyskiwano z największym trudem. Zenek, bo tak miał na imię, powiedział, że przyjechał do Olszyn autostopem, podróżuje zaś do Strykowa, gdzie przy budowie mostu pracuje jego wujek.

W następnych dniach Zenek nie był bardziej skory do rozmowy. Pogarszał się też stan jego nogi, którą, mimo oporu chłopca, opatrzył ojciec Uli, miejscowy lekarz. Zenek wyruszył w dalszą drogę, ale niezagojona rana zaczęła krwawić i wrócił na wyspę. Czteroosobowa "załoga" wciąż opiekowała się nim, dzieci wynosiły z domów pożywienie, zbudowały szałas, były wobec Zenka bardzo troskliwe. Ten ostatni wciąż niewiele mówił, unikał kontaktów z kimkolwiek, czasami sprawiał nawet wrażenie opryskliwego.

Pewnego dnia Marian i Julek pojechali na rowerach do Strykowa, by odszukać wujka Zenka. Niestety, okazało się, że pana Antoniego Janicy tam nie ma, że w tej miejscowości nie budują mostu i nikt nie wie, gdzie on aktualnie pracuje. W międzyczasie Zenek powiedział nieco więcej o sobie: mieszkał we Wrocławiu, jego matka nie żyje, natomiast ojciec jest dla chłopca zły, nie chce go - stąd ucieczka z domu. Wiadomość o nieobecności wujka załamała "obcego".

Mijały dni. Zenek wciąż mieszkał na wyspie, a "załoga" nadal opiekowała się nim. Któregoś dnia Zenek dał dowód niezwykłej odwagi, ratując dziecko od śmierci w wypadku drogowym. Jednak bezpośrednio po tym pięknym czynie kradł jabłka i namówił do tego część "załogi". Mało tego, pewnego dnia Marian dowiedział się, iż Zenek na targu w Łętowie ukradł pieniądze przekupce. Gdy wydała się ta tajemnica, chłopak, po rozmowie z Ulą, do której odczuwał wyraźną sympatię, zniknął z Olszyn.

"Załoga" nie mogła zapomnieć o Zenku. Szczególnie Ula, która głęboko przeżywając dokonaną przez chłopca kradzież, postanowiła zarobić 50 złotych i zwrócić je przekupce. Tak też zrobiła.

Poszukiwania Zenka nie przynosiły rezultatu. Aż nagle Julek spotkał go na targu w Łętowie
- Zenek grał w karty z grupą chuliganów. Wiadomość o tym, że Ula oddała pieniądze zrobiła na Zenku duże wrażenie, jednak nie chciał wrócić na wyspę.

Wreszcie wrócił. Zaczął pracować, by zwrócić Uli pieniądze. Jednak konflikt z miejscowymi chłopcami doprowadził do tego, że ci ostatni postanowili zainteresować milicję nieznajomym. Zenek musiał się schować w innym miejscu. Został gościem doktora. Ku zaskoczeniu Uli, której stosunki z ojcem układały się dotychczas źle. Dziewczyna uważała, że ojciec jej nie kocha, nie ufała mu. Sprawa Zenka stanowiła przełom w ich życiu. Odbyła się długa rozmowa Uli z ojcem, podczas której wyjaśniono wiele spraw(matka dziewczyny nie żyła), doktorokazał się kochającym ojcem, nie zaś zimnym i surowym człowiekiem.

Zenek bardzo dobrze czuł się w domu Uli. Doktor osobiście pojechał do Tczewa, gdzie pracował pan Janica. Wujek był gotów przyjąć do siebie Zenka, z radością podjął się trudu wychowywania go.

Zenek wyjechał. Zostawił list do Uli, w którym zapewniał ją o swej miłości. Wyjaśnił też ostatecznie, dlaczego uciekł z domu - jego ojciec pił, znęcał się nad synem. W kopercie było również pięćdziesiąt złotych - zwrot długu. List kończył się zapewnieniem, że Zenek nigdy nie zapomni Uli i któregoś dnia wróci do Olszyn.

Opis postaci

Zenek Wójcik - główny bohater utworu, tytułowy “obcy”. Chłopiec opuścił Wrocław uciekając od swego ojca , który nadużywał alkoholu i znęcał się nad synem. Zenek ma szesnaście lat, jest wysoki i szczupły, zwinny, zręczny i silny. Ma ciemne włosy. Jest ubrany w zniszczoną wiatrówkę i ciemne drelichowe spodnie.

Zenek jest skrytym, nieufnym, zamkniętym w sobie chłopcem i przypomina chwilami zaszczutego psa Dunaja. Jest tajemniczy, zamknięty w sobie, czujny. Ukrywa swe uczucia i myśli. Cechuje go małomówność. Wszystko to dlatego, że nie zaznał w domu miłości i bezpieczeństwa. Bezbłędnie rozpoznaje, że bezdomny Dunaj wiele wycierpiał i ktoś bardzo go bił. Być może los Zenka był bardzo podobny.

Zenek jest odważnym chłopcem. Za wszelką cenę chce osiągnąć swój cel - odnaleźć wujka. Zdaje sobie sprawę, że od tego zależy jego przyszłość. Zenek jest bardzo samotny, ale potrafi sobie radzić. Niestety czasem musi się uciekać do kradzieży. Nie widzi innej możliwości zdobycia jedzenia. Stać go także na bohaterstwo. Kiedy mało brakuje, aby spłoszony koń wciągnął wóz i siedzące na nim dziecko wprost pod koła rozpędzonej ciężarówki, Zenek, ryzykując własnym życiem, ratuje dziecko. Nie zależy mu na podziękowaniach, bardziej boi się odkrycia jego prawdziwego nazwiska i odesłania do ojca. Chłopiec staje też w obronie napadniętego przez łobuzów Dunaja. Wie, że skrzywdzony po raz kolejny pies może stracić resztki zaufania do ludzi.

Zenek to wrażliwy, spragniony przyjaźni chłopiec. Darzy zaufaniem Ulę. Wyczuwa, że dziewczyna dobrze go rozumie i z jakiegoś powodu także jest nieszczęśliwa. W końcu obydwoje łączy młodzieńcza miłość. Pod wpływem Uli Zenek odzyskał zaufanie do ludzi, zrozumiał, że kradzież, oszustwo to poważne przewinienia. Dzięki wrodzonej szlachetności, chłopiec naprawił swe błędy.

Ula Zalewska - bohaterka główna, córka doktora Zalewskiego. Jest szczupłą, wysoką, zgrabną dziewczynką. Ma żal do ojca, że opuścił matkę i ją dla innej kobiety. Ula to cicha, spokojna, nieśmiała, subtelna dziewczyna. Jest zupełnym przeciwieństwem Pestki. Łatwo ją onieśmielić, zawstydzić, zasmucić, zranić. Jest wrażliwa. Ula jest bardzo szlachetna i uczciwa. Pracuje, by zwrócić ukradzione przez Zenka pieniądze. Odważnie broni swego zdania. Bardzo mocno przeżywa to, że ojciec ją opuścił. Jest wierna w uczuciach, choć niełatwo ją skłonić, by je okazała.

Pestka Ubyszówna - bohaterka główna, koleżanka Uli, ładna i zgrabna dziewczyna. Ma puszyste czarne włosy, kontrastujące z szarymi oczami.

Pestka jest pewna siebie, przebojowa, lubi być w centrum uwagi. Jest bardzo otwarta, szczera,a przy tym wesoła, roztrzepana. Łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami. Mocna więź łączy ją także z matką. Jest jednak dużo mniej wrażliwa i delikatna niż Ula. Nie potrafi zrozumieć uczuć dziewczyny, która nie ma matki. Uważa, że ciekawie jest poznawać ojca, którego się nie znało w dzieciństwie, a tymczasem Uli jest trudno, przykro i źle. Pestka jest dobrą, uczciwą, ambitną dziewczyną. Obecność Zenka prowokuje ją do ryzykownych postępków, aby udowodnić swą wyjątkową odwagę. Pestka chce pokazać, że jest lepsza od Uli. Nie znosi porażek.

Marian Pietrzyk - bohater główny, starszy o dwa lata kuzyn Julka, z którym spędza wakacje u dziadków. Jest zrównoważonym i rozsądnym chłopcem. Postępuje uczciwie. Konieczność zachowania tajemnicy Zenka przed dziadkami bardzo go męczy. Chciałby pomóc chłopcu “legalnie”, bez kłamstw i wykrętów. Wiadomość o tym, że Zenek ukradł przekupce 50 zł powoduje wzburzenie i gniew chłopca. Jednocześnie wykazuje się on sporą ofiarnością, gdy trzeba Zenkowi pomóc. Wspomaga go w czasie bójki z miejscowymi chuliganami (Wiktorem i Władkiem), którzy rzucali kamieniami w Dunaja. Organizuje wyprawę rowerową do Strykowa, by odnaleźć Antoniego Janicę. Wyrusza autobusem w celu nakłonienia Zenka do powrotu. Marian jest postacią pozytywną.

Julek Miler - bohater główny, cioteczny brat Mariana, bardzo dziecinny i naiwny. Kieruje się, jak każde dziecko, emocjami. Zenek fascynuje go swoją odmiennością, samodzielnością. Pragnie go zatrzymać na wyspie za wszelką cenę. Potępia i osądza surowo Mariana, który z rozsądkiem hamuje zapędy malca.
Plan wydarzeń książki

Plan wydarzeń książki

1.Spędzanie wakacji w Olszynach.
2.Pojawienie się "obcego" na wyspie.
3.Rozmowa dzieci o przybyszu.
4.Rozmowa Uli z nieznajomym.
5.Odrzucenie pomocy.
6.Wizyta chłopaka u doktora.
7.Ucieczka Zenka.
8.Ponowne spotkanie Obcego z czwórką przyjaciół.
9.Nadzieja na odnalezienie wcześniej poszukiwanego wuja.
10.Wyprawa na rowerach.
11.Osiedlenie się chłopca na wyspie.
12.Obrona Dunaja przed chuliganami.
13.Kradzież jabłek.
14.Uratowanie przez Zenka uciekającego wozu z dzieckiem.
15.Kradzież pieniędzy przekupce i smutek Uli.
16.Odejście Zenka.
17.Pracowanie Uli i oddanie długu za Zenka.
18.Spotkanie Mariana z Zenkiem i jego powrót.
19.Zwrot przekupce pieniędzy skradzionych przez bezdomnego.
20.Pomoc doktora Zalewskiego.
21.Krótki pobyt Zenka u Uli.
22.Dobre porozumiewanie się Uli z Zenkiem.
23.Poprawa stosunków między Urszulą a ojcem.
24.Odnalezienie wujka Antosia.
25.List Zenka do Uli (wyznanie miłości i cała prawda).
26.Rozstanie przyjaciół.
27.Zamieszkanie Zenka u wujka Antoniego Janicy.